اگر از طرفداران کلوچه، حلوا و شیرینیهای سنتی باشید، احتمالا میدانید که طعم ویژهی آنها بیشتر از هر ادویهی دیگری بهدلیل وجود هل است. هل یکی از ادویهجات معطر است که بهعنوان ملکهی ادویهها شناختهشده است و یکی از گرانقیمتترین ادویههاست که پس از زعفران و وانیل در رتبهی سوم قرار دارد. بد نیست بدانید خواص هل فقط به معطر کردن خوراکیها محدود نمیشود و کاربردهای درمانی بسیار زیادی دارد.
هل اصالتا متعلق به هندوستان، نپال و بوتان است، اما در بیشتر مناطق گرمسیری آسیا مانند چین، ویتنام، مالزی، کره و ژاپن نیز یافت میشود. بهطورکلی کشت هل از مناطق گرمسیری و آبوهوای مرطوب هند آغاز شده است. این گیاه از تیرهی زنجبیلهاست و نام علمی آن (Elettaria cardamomum) است. دو زیرگونهی اصلی آن هل سبز و هل سیاه هستند.
میوهی هل بهصورت غلافهای کوچکی است که درون آن دانههای سیاه وجود دارد. هم غلاف و هم دانهها عطر و طعم دلپذیری دارند. هل را علاوهبر غذاها، به دسرها و نوشیدنیها نیز میافزایند تا شیرینی مطبوعی به آنها بدهد. چای هل همراه با چای زنجبیل در هند بسیار معروف است.
هل از دیرباز در طب سنتی هندوستان و چین استفاده شده است. هندوها و چینیها اعتقاد داشتند که هل میتواند در درمان عفونتهای دندان و لثه، بیماریهای گلو، احتقان ریهها، سل ریوی، التهاب پلک چشم، اختلالات دستگاه گوارش، مشکلات کلیهها و سنگ کیسهصفرا مؤثر باشد. همچنین در گذشته از آن بهعنوان پادزهر استفاده میشد.
هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است
جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن كمك به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی كند.
دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می كنند.
هل اشتها را تحریك می كند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.
نوشیدن دم كرده ی داغ آن موجب تسكین كولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.
یكی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشكیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را كه موجب تشكیل خلط در گلو می شود خنثی كرده و به هضم آن نیز كمك كند.
دانه های هل خاصیت داروی اكسپكتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاك می كنند.
هل چنان كه ذكر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته كمك می كند، اضطراب و نگرانی را كاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.
هل همچنین كلیه ها را تقویت می كند و گفته می شود برای درمان شب ادراری كودكان مفید است.
تقویت كنده قلب و بدن است.
علاوه بر این، بعضی ها هنگام دم كردن چای معمولی چند دانه هل یا یك عدد میوه هل را در چای می ریزند و همراه با آن دم می كنند. این چای، هم خوش طعم تر می شود و هم خاصیت درمانی دارد.
دانه هل تقویت كننده معده، ضدنفخ و بادشكن است؛ در ضمن به هضم غذا هم كمك می كند.
از هل به عنوان دارو برای معالجه سرفه، سرماخوردگی و تب استفاده می كنند.- در صورتی كه عرق بدبویی دارید یا دهان شما بوی خوبی نمی دهد، 6گرم هل را- با غلافش- به صورت چای دم كنید و در طول یك روز به مرور بنوشید.
برای درمان استفراغ و تهوع نیز توصیه می شود مقداری دم كرده هل مصرف كنید.
مصرف هل برای رفع سردرد و كاهش حملات بیماری صرع نیز توصیه می شود.به اين منظور مقداری از هل را مانند انفیه از بینی بكشید.